Zehirli Sarmaşık Döküntüleri Nasıl Giderilir?

Ortak yazarlar Alan O. Khadavi, MD, FACAAI

Asya’da ya da Kuzey Amerika’da doğa yürüyüşü yaparken 3 yapraklı bir bitkiyle temas ettikten sonra her yerinin kaşındığını fark edersen endişelenme! Zehirli sarmaşık inatçı ve kaşıntılı bir döküntüye neden olur çünkü bu bitkide çoğu insanda bir reaksiyona yol açan uruşiol yağı bulunur. Bitkinin kendisiyle ya da sadece yağla temas edersen zehirli sarmaşık döküntülerin olabilir. Zehirli sarmaşık, seni çok rahatsız edebilir ama bundan kurtulmak mümkün! Zehirli sarmaşık döküntün olduğunu biliyorsan bunu evde tedavi edebilirsin ya da tıbbi tedavi görebilirsin. Ama, zehirli sarmaşığı soluduğun için nefes almakta güçlük çekiyorsan hemen doktora git.

Yöntem 1

Yöntem 1 / 4:
Zehirli Sarmaşık Döküntüsünü Tanımak

1
Zehirli sarmaşıkla temas ettikten 24-48 saat sonra kaşıntılı ve kırmızı bir hat hâlinde döküntü olup olmadığına bak. Çok miktarda uruşiol yağıyla temas ettiysen döküntü daha erken ortaya çıkabilir. Cildinde sadece bitkinin yağının dokunduğu yerde döküntü olacaktır, o yüzden bu çoğunlukla bir çizgi hâlinde olur. Döküntüler çoğu durumda yaklaşık 2-3 gün sürer.^{[1]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Cildinde hâlâ yağ varsa döküntü kaşımayla yayılabilir, o yüzden çizgi düz olmayabilir. Kaşıdıktan sonra yayılan bir döküntün varsa o zaman bu büyük ihtimalle zehirli sarmaşık ya da kuzenlerinden biri olan zehirli meşe ve zehirli sumaktır. Ama diğer döküntü türlerinin de yayılabileceğini unutma.
2
Zehirli sarmaşığa temas etmiş bir evcil hayvan ya da eşya sana dokunduysa döküntüden kaynaklanan benekler var mı diye kontrol et. Zehirli sarmaşığın yağı, bitkiyle temas eden evcil hayvanının kürkünde ya da giysilerinde kalabilir. Maalesef, bu yağ da döküntülere neden olabilir. Evcil hayvanının ya da başka şeylerin zehirli sarmaşıkla temas ettiğinden şüphelenirsen etkilenen yerde öbekler hâlinde kırmızı bir tahriş var mı diye bak.^{[2]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Zehirli sarmaşıkla temas eden giysileri hemen ve diğer çamaşırlardan ayrı yıka. Bunlara mümkün olduğunca az dokun.
- Evcil hayvanın zehirli sarmaşıkla temas ettiyse hemen yıka. Tahriş edici yağ, kürkünün üstünde kalabilir ve dokunduğu şeylere bulaşabilir. Evcil hayvanının dokunduğunu bildiğin şeyleri de yıkamalısın çünkü yağ, yüzeyde kalabilir.
- Evcil hayvanların genellikle zehirli sarmaşıkla temas ettikten sonra döküntüleri olmaz. Evcil hayvanının zehirli sarmaşıklara girdiğini görmezsen ya da zehirli sarmaşık yağı bulaşan kürküyle temas ettikten sonra döküntün olmazsa büyük ihtimalle evcil hayvanının zehirli sarmaşıkla temas ettiğini fark etmeyeceksin.^{[3]
  X
  Kaynağı araştır}
3
Etkilenen yerde baloncuklar ya da şişme var mı diye bak. Zehirli sarmaşık döküntülerinde baloncuk oluşması normaldir ve bunların büyüklüğü toplu iğne başından bozuk para büyüklüğüne kadar değişebilir. Baloncuklar patlayabilir ve içlerinden renksiz bir sıvı akabilir ama bu normaldir ve döküntülerin yayılmasına yol açmaz. Döküntülerin sonucunda yangı da oluşabilir ve bu da şişmeye neden olabilir.^{[4]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Baloncuklar genellikle zehirli sarmaşıkla temas ettikten sonra 1 ila 14 gün içinde ortaya çıkar.^{[5]
  X
  Kaynağı araştır}
- Baloncukları asla kendi kendine patlatma!
- Zehirli sarmaşık döküntülerinde, büyük ihtimalle diğer döküntü türlerinden daha fazla şişme olduğunu göreceksin.
- Baloncuklardan irin akıp akmadığına bak. İrin varsa döküntülerin büyük ihtimalle enfeksiyon kapmıştır ve bir an önce doktora gitmen gerekir.
Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 4:
İlk Yardım Yapmak

1
Temastan şüphelendikten hemen sonra cildin etkilenen kısmını yıka. Soğuk suyu açıp etkilenen yerin üstüne birkaç dakika tut ama suyun içine sokup bekletme. Yağı temizlemek için saf sabun kullan. Döküntü oluşma ya da yağın daha geniş bir alana yayılma riskini azaltmak için mümkün olduğunca çabuk yıka.^{[6]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Sabunu etkilenen bölgeye sürmek için en iyisi bir el bezi kullanmaktır. Ama, sabunu elinle sürmek zorundaysan sabun köpüğü ellerini yağla temas etmekten koruyacaktır.
- Suyun yağı gidermesi için akması gerekir. Suda bekletirsen yağ suyla karışır ve cildinin daha fazlasını etkiler.
- Sıcak su kullanmaktan kaçın çünkü gözeneklerini açar. Bu da cildinin, yağın daha fazlasını emmesine yol açabilir.
2
Yağı gidermek için etkilenen yere hafifçe dokunarak ispirto sür. İspirtoyla ıslatılmış bir pamuklu çubuk ya da alkollü mendil kullanabilirsin. Döküntüyü önlemek için bunu, bitkiyle temas ettikten sonra 10 dakika içinde yapmak en iyisidir ama cildinde kalan yağı gidermek için bunu daha sonra da yapabilirsin.^{[7]
X
Kaynağı araştır}
- Mendili yağla temas etmeyen yerlere sürme. Yoksa yağın kazara yayılmasına neden olabilirsin. 1 adet gazlı bez ya da pamuklu çubuk kullandıktan sonra at.
3
Eğer dışarıdaysan biraz kına çiçeği ez. Kına çiçeği genellikle zehirli sarmaşığa karşı doğanın doğal çözümü olarak adlandırılır. Bu, çan biçiminde sarı ve turuncu çiçekleri olan, bodur ve yapraklı bir çalıdır. Birkaç kına çiçeğini ezip macun yap, sonra da döküntülerine sür. Kuruyana kadar orada bırak, sonra da soğuk suyla durula.
- Kına çiçeği, zehirli sarmaşıkta bulunan yağı etkisiz hâle getirir. Döküntülerin oluşmasını önlemeye ya da belirtilerinin şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Sadece kına çiçeğinin kendisinden yapılmış macunu kullan. Kına çiçeğinden elde edilen özlere ya da sabunlara güvenme çünkü bunlar o kadar etkili değildir.^{[8]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  PubMed Central
  
  Kaynağa git}
- İstersen daha fazla kına çiçeği macunu sürebilirsin.
- Bitkinin kendisini bulamazsan İnternet’ten kına çiçeği satın alabilirsin.
Reklam

Yöntem 3

Yöntem 3 / 4:
Belirtileri Evde Geçirmek

1
1-3 gün reçetesiz satılan bir kortikosteroid krem kullan.^{[9]
X
Uzman Kaynak

Alan O. Khadavi, MD, FACAAI
Kurul Sertifikalı Alerji Uzmanı

Uzmanla Görüşme. 26 August 2020.} Bir pamuklu çubuk kullanarak az miktarda kremi döküntünün üstüne hafifçe dokunarak sür. Kremi mümkün olduğunca az kullan çünkü kortikosteroid kremlerin uzun süre kullanıldığında yan etkileri olabilir. Gerekirse kremi 4 saatte bir yeniden sür.^{[10]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Kremi döküntün ortaya çıktıktan sonra sadece 3 güne kadar kullanabilirsin.
- Etiketi okumayı ve tüm talimatlara uymayı ihmal etme. Ürünü kullanmadan önce doktoruna danış.
2
Kaşıntı için gerektiğinde kalamin losyonu sür.^{[11]
X
Uzman Kaynak

Alan O. Khadavi, MD, FACAAI
Kurul Sertifikalı Alerji Uzmanı

Uzmanla Görüşme. 26 August 2020.} Kaşıntıyı azaltmak için reçetesiz satılan kalamin losyonu alabilirsin. Kalamin losyonunu bir pamuklu çubukla hafifçe dokunarak döküntüne sür, sonra da kurumasına izin ver. İstersen 3-4 saate bir yeniden sürebilirsin.^{[12]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Etiketteki tüm talimatlara uy. Reçetesiz bir ilaç kullanmadan önce doktoruna danışman en iyisidir.
- Kalamin losyonunun giysilere ve yatak örtülerine bulaşırsa leke bırakabileceğini unutma.
3
Söylendiği şekilde her gün bir antihistaminik tablet al.^{[13]
X
Uzman Kaynak

Alan O. Khadavi, MD, FACAAI
Kurul Sertifikalı Alerji Uzmanı

Uzmanla Görüşme. 26 August 2020.} Difenhidramin (Benadryl), setirizin (Zyrtec), loratadin (Claritine) ya da feksofenadin (Allegra) tercih edebilirsin. Antihistaminikler, vücudun döküntüye karşı tepkisini azaltarak belirtilerin kontrol altına alınmasına yardım eder. Antihistaminikler reçetesiz satılsa bile kullanmadan önce doktorunla konuş.^{[14]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Antihistaminiği ne sıklıkta alman gerektiğini öğrenmek için etikete bak. Difenhidramin (Benadryl) çoğunlukla 4 saatte bir alınırken diğerleri günde sadece 1 kez alınır.
- Bazı antihistaminiklerin sersemlik yaptığını ve alkolün bu etkiyi şiddetlendireceğini unutma. İlacın sersemlik yapıp yapmadığını öğrenmek için ürünün üzerindeki etiketi oku. Yapıyorsa araba kullanmak ya da çeşitli makineleri kullanmak gibi aktivitelerden kaçın.
4
Soğuk bir yulaf ezmesi banyosuyla kaşıntıyı azalt. Soğuk bir banyo hazırla, sonra içine ince öğütülmüş kolloidal yulaf ezmesi karıştır.^{[15]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git} Banyona 1 su bardağı (85 g) yulaf ezmesi ekle. 20 dakika içinde kal, sonra kurulanmadan önce yulaf ezmesini temiz suyla durula.
- Kolloidal yulaf ezmesini genellikle yaşadığın yerdeki marketlerin banyo malzemeleri kısmında bulabilirsin.
- Başka bir seçenek olarak, geleneksel yulaf ezmesini bir karıştırıcıda ya da öğütücüde çekip bir banyo karışımı hazırlayabilirsin.^{[16]
  X
  Kaynağı araştır} Ama, yulaf ezmesi banyosu satın almak çok daha kolay bir seçenektir.
5
Şişmeyi azaltmak için 15 ila 30 dakika soğuk ve ıslak bir kompres yap. Örneğin, temiz bir bezi soğuk suya batır. Günde birkaç kez kompres yapabilirsin ama her defasında temiz bir bez kullanmak en iyisidir.^{[17]
X
Kaynağı araştır}
- Bezi damar büzücü bir sıvıya, örneğin soğuk siyah çaya ya da yarı yarıya elma sirkesi ve su karışımına da batırabilirsin. Bu seçenekler bazı insanlara daha iyi gelir. Sirke kullanırsan hassasiyetin olup olmadığını görmek için bunu önce cildinin küçük bir yerinde test et.
- Bezi diğer giysilerden ayrı yıka.
6
Kaşıntıyı tedavi etmek için karbonat kullan. Karbonatla suyu karıştırıp bir macun yapabilirsin ya da banyo suyuna yaklaşık 1 su bardağı (130 g) karbonat ekleyebilirsin. Karbonat, zehri dışarıya çekebilir ve döküntünü azaltabilir. Macun kullanıyorsan kuruyana kadar bekle, sonra da soğuk suyla durula.^{[18]
X
Kaynağı araştır}
- İstersen karbonatı günde birkaç kez sürebilirsin.
7
Kaşıntıyı azaltmak için döküntüne aloe vera sür. Aloe vera, kaktüse benzese de dikenli değildir. Bu bitkinin yapraklarında kaşıntıyı azaltabilen bir jel bulunur. Sadece yaprağı ayır ve jeli sık ya da yaşadığın yerdeki eczaneden aloe vera jeli satın al. Jeli döküntüne sür.^{[19]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Jel alırsan ürünün ek maddeler içermediğinden emin ol.
Reklam

Yöntem 4

Yöntem 4 / 4:
Tıbbi Tedavi Görmek

1
Şiddetli belirtiler ya da inatçı bir döküntü için acil tıbbi yardım iste. Çoğu durumda zehirli sarmaşık için doktora gitmene gerek kalmaz. Bunu evde tedavi etmekte bir sorun yoktur. Ama, döküntün geniş bir alanı kaplıyorsa, belirtiler günlük yaşantına engel oluyorsa ya da döküntü 2-3 hafta sonra kendiliğinden geçmezse doktora gidebilirsin.^{[20]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Örneğin, büyük bir alandan kasıt kolunun ön kısmının tamamı ya da baldırının tamamı olabilir.
- Döküntü yüzünde ya da genital bölgelerindeyse daima bir doktora gitmelisin.
2
Şiddetli kaşıntı için doktoruna kortikosteroid tabletleri sor. Aşırı derecede kaşıntın varsa doktorun sana Prednol gibi kortikosteroid tablet yazabilir. Döküntün vücudunun büyük kısmını kaplıyorsa da bu iyi bir seçenek olabilir. Ama, bu ilaç herkes için uygun değildir, o yüzden doktorun reçetesiz ilaçları kullanmanı tavsiye edebilir.^{[21]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Kortikosteroidler yan etkilere yol açabilir, o yüzden bunları sadece gerektiğinde kullanmalısın. Kısa süreli kullanıldığında en sık görülen yan etkiler arasında uyku sorunları, iştahta değişiklikler ve ruh haliyle ilgili sorunlar vardır.^{[22]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  National Health Service (UK)
  
  Kaynağa git}
- İlacı kullanırken doktorun tüm talimatlarına uy.
3
Bir enfeksiyon oluşursa antibiyotik kullanman gerekebilir. Büyük ihtimalle antibiyotiğe ihtiyacın olmayacaktır ama döküntün enfekte olursa doktor antibiyotik yazabilir. Eğer derin zarar görürse enfekte olabilir o yüzden öyle olursa doktora git.^{[23]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Kaşımak, enfeksiyon riskini arttırır çünkü cildine zarar verebilirsin. Döküntünü kaşıma!
Reklam

İpuçları

Doğa yürüyüşü yaparken uzun bir pantolon ve uzun çoraplar giyerek zehirli sarmaşık döküntülerinden korunabilirsin.

Reklam

Uyarılar

Kaşımak, döküntünü kötüleştirir. Hatta yayılmasına bile yol açabilir! Sen ya da çocuğun döküntüyü kaşıma isteğine kapılırsa eldiven takın. Döküntüyü steril bir gazlı bezle hafifçe kapatabilirsin de.
Zehirli sarmaşıkları asla yakma çünkü duman, ciğerle ilgili ciddi sorunlara neden olabilir. Yanan zehirli sarmaşıkların civarında bulunduysan hemen doktora git.
Çoğu durumda zehirli sarmaşık döküntülerini evde tedavi edebilirsin. Ama, döküntü yüzünde ya da genital bölgelerindeyse, baloncuklardan irin (sarımsı sıvı) geliyorsa, ateşin 38 °C’nin üzerindeyse ve/veya döküntün geçmiyorsa hemen doktora git.^{[24]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}