ESR Nasıl Düşürülür?

Ortak yazarlar Sarah Gehrke, RN, MS

ESR (eritrosit sedimentasyon hızı), sana vücudunda ne kadar sedimentasyon ve yangı olduğunu söyleyebilen bir testtir. Alyuvarlarının çok ince bir tüpün altına ne kadar hızlı çöktüğünü ölçer. ESR değerin orta seviyede yükselmişse büyük ihtimalle azaltman gereken ağrılı bir yangın vardır. Beslenme ve egzersizle bu yangıyı azaltmaya çalış. Ayrıca artmış ya da yüksek bir ESR değerinin altında yatan başka tıbbi nedenler olup olmadığını doktoruna danışarak öğrenmelisin. Zaman içinde ESR’ni ölçtürmen gerekebilir.

Yöntem 1

Yöntem 1 / 3:
Yangıyı ve ESR’yi Beslenme ve Egzersizle Azaltmak

1
Eğer yapabilirsen düzenli olarak yüksek tempolu egzersiz yap. Yüksek tempolu bir egzersiz yapmak için epey çaba sarf etmelisin. Hangi aktiviteyi seçersen seç, seni terletmeli, kalp atışını hızlandırmalı ve sana, “Vay be, amma zorlandım!” dedirtmeli. Haftada en az 3 gün en az 30 dakika egzersiz yap.^{[1]
X
Güvenliir Kaynak

American Heart Association

Kaynağa git} Bu tür egzersizin yangıyı ciddi oranda düşürdüğü gösterilmiştir.^{[2]
X
Güvenliir Kaynak

PubMed Central

Kaynağa git}
- Yüksek tempolu egzersizlere örnek olarak koşmak ya da hızlı bisiklet sürmek, kulvarda yüzmek, aerobik dans egzersizi yapmak ya da yokuş yukarı yürüyüş yapmak verilebilir.^{[3]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  American Heart Association
  
  Kaynağa git}
2
Alternatif olarak hafif ya da orta tempolu egzersiz yap. Daha önce hiç gerçekten egzersiz yapmadıysan ya da seni yüksek tempolu egzersiz yapmaktan alıkoyan bir sorunun varsa en az 30 dakika süren daha hafif bir egzersiz yap. Her gün birazcık hareket etmek bile yangıyı azaltmaya yardım eder.^{[4]
X
Güvenliir Kaynak

PubMed Central

Kaynağa git} “Tamam, bu zor ama daha devam edebilirim,” deme noktasına ulaştığını hissedene kadar kendini zorla.^{[5]
X
Güvenliir Kaynak

American Heart Association

Kaynağa git}
- Mahallede hızlı bir yürüyüş yap ya da bir su aerobiği dersine kaydol.
3
Her gün 30 dakika yoga nidra yap. Yoga nidra, kendini uyanık olmayla uyku arasında tutmaya dayalı bir tür yoga pratiğidir. Tam bir zihinsel ve fiziksel gevşeme hissetmene yardım eder. En az 1 çalışmada bu aktiviteyi yapmak, ESR seviyesini ciddi ölçüde azaltmıştır. Yoga nidra yapmak için:^{[6]
X
Kaynağı araştır}
- Bir mata ya da başka bir rahat yüzeye sırt üstü uzan.
- Yoğa eğitmeninin sesini dinle (bu pratiği sunan bir yoga stüdyosu bulamazsan bir uygulama indir ya da ses kaydı ya da video bul).
- Nefesinin vücudundan içeriye ve dışarıya doğal şekilde süzülmesine izin ver.^{[7]
  X
  Kaynağı araştır}
- Pratik sırasında vücudunu hareket ettirme.
- Konsantre olmadan farkında kalarak zihninin bir noktadan diğerine süzülmesine izin ver.
- “Eser miktarda uyanıklık içeren uyku” hedefine ulaş.
4
İşlenmiş, şekerli gıdalardan uzak dur. Bu yiyecekler vücutta yangıya neden olabilen zararlı bir kolesterol türü (LDL) içerir.^{[8]
X
Güvenliir Kaynak

Harvard Medical School

Kaynağa git} Bu yangı, ESR seviyeni de yükseltebilir. Özellikle, patates kızartması, beyaz ekmek, hamur işleri, meşrubatlar, kırmızı ve işlenmiş etler, margarin ve içyağından uzak dur.^{[9]
X
Güvenliir Kaynak

Harvard Medical School

Kaynağa git}
5
Meyve, sebze, sert kabuklu yemişler ve sağlıklı yağlar tüket. Tavuk ve balık gibi yağsız etlerin yanı sıra birlikte bu seçeneklerin hepsi sağlıklı bir beslenmenin temelini oluşturur. Ayrıca, haftada birkaç gün yemeklerine dâhil etmen gereken bazı yangıyla mücadele eden meyve, sebze ve yağlar vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:^{[10]
X
Güvenliir Kaynak

Harvard Medical School

Kaynağa git}
- Domates.
- Çilek, yaban mersini, kiraz ve portakal.
- Ispanak ve kara lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler.
- Badem ve/veya ceviz.
- Somon, uskumru, ton balığı ve sardalye gibi (yağ içeri yüksek olan) yağlı balıklar.
- Zeytinyağı.
6
Yemeklere kekik, acı kırmızı biber ve fesleğen gibi otlar ekle. Bunlar doğal olarak vücuttaki iltihapla savaşır, o yüzden her mümkün olduğunda bunları yemeklerine kat. Neyse ki ot kullanmak yemeklerini (her anlamıyla) renklendirmenin çok güzel bir yoludur! Yangıyı azaltmak ve ESR seviyeni düşürmek için zencefil, zerdeçal ve söğüt ağacı kabuğu da kullanabilirsin.^{[11]
X
Kaynağı araştır}
- İnternetten yemek pişirirken kullanmak istediğin otları içeren yemek tariflerine bak.
- Bir demlik kullanarak zencefil ve söğüt ağacı kabuğuyla bitki çayı yap.
- Hamileysen ya da emziriyorsan söğüt ağacı kabuğu kullanma.
7
Her gün bolca sıvı al. Susuz kalmak yangıyı kötüleştirmeyebilir ama yeterince sıvı almak, kas ve kemiklerin zarar görmesini önlemek için şarttır.^{[12]
X
Güvenliir Kaynak

PubMed Central

Kaynağa git} Yangıyı azaltmak için aktivite seviyeni yükseltmen durumunda yaralanmayı önlemek için su içmen önemlidir. Günde en az 1 ya da 2 litre sıvı almayı hedefle.^{[13]
X
Kaynağı araştır} Aşağıdakilerden herhangi birini yaşarsan hemen biraz su iç:^{[14]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Aşırı susuzluk
- Halsizlik, sersemlik ya da zihin bulanıklığı
- Daha az idrara çıkma
- Koyu renkli idrar
Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 3:
Yükselmiş ESR Test Sonuçlarıyla Başa Çıkmak

1
Test sonuçlarını anlamak için doktoruna danış. Çoğu diğer laboratuvar testleri gibi, normal aralıklar doktorunun hangi laboratuvarı kullandığına göre farklı olabilir. Tahlil sonuçları çıkınca doktorunla oturup sana açıklama yapmasını iste. Genelde, normal aralıkların şu şekilde olmasını bekle:^{[15]
X
Güvenliir Kaynak

MedlinePlus

Kaynağa git}
- 50 yaşın altındaki erkekler için 15 mm/saatten (saat başına milimetre) daha az.
- 50 yaşın üstündeki erkekler için 20 mm/saatten daha az.
- 50 yaşın altındaki kadınlar için 20 mm/saatten daha az.
- 50 yaşın üstündeki kadınlar için 30 mm/saatten daha az.
- Yeni doğanlar için 0-2 mm/saat.
- Yeni doğanlardan ergenliğe kadar 3-13 mm/saat.
2
ESR seviyenin yükselmiş mi yoksa çok mu yüksek olduğunu doktoruna sor. Bazı durumlar, örneğin gebelik, kansızlık, tiroid ya da böbrek hastalığı, lenf ya da multipl miyelom gibi kanser türleri ESR değerinin normalin üzerine çıkmasına neden olabilir. Çok yüksek bir ESR değeri lupus, romatoid arterit ya da vücudunun bir yerinde yer alan ciddi bir enfeksiyona işaret edebilir.^{[16]
X
Güvenliir Kaynak

MedlinePlus

Kaynağa git}
- Çok yüksek bir ESR değeri alerjik vaskülit, dev hücreli arterit, hiperfibrinojenemi, makroglobülinemi, nekrotizan vaskülit ya da polimiyalji romatika gibi nadir bağışıklık sistemi bozukluklarının da bir işareti olabilir.
- Çok yüksek ESR değeriyle bağlantılı bir enfeksiyon kemiklerinde, kalbinde, cildinde ya da tüm vücudunda olabilir. Tüberküloz ya da ateşli romatizma da olabilir.
3
Teşhis konulması için başka testler gerekebileceğini bil. Yükselmiş ya da yüksek bir ESR değeri bile öyle farklı anlamlara gelebilir ki doktorun vücudunda neler olduğunu anlamak için kesinlikle başka testler yapacaktır. Doktorunun hangi testleri yaptırman gerektiğini belirlemesini beklerken nefes alıp ver ve panik olmamaya çalış. Bu süreçte desteklendiğini hissedebilmen için doktorunla, ailenle ve arkadaşlarınla korkularını konuş.^{[17]
X
Güvenliir Kaynak

MedlinePlus

Kaynağa git}
- ESR testi kendi başına bir teşhis sunamaz.
4
Değerlerini kontrol etmek için zaman içinde ESR testi yaptır. Yükselmiş bir ESR çoğunlukla kronik ağrı ya da iltihapla bağlantılı olduğu için doktorun düzenli bir sağlık kontrolü için gelmeni isteyebilir. Bu rutin kontroller sırasında ESR seviyeni takip etmek, vücudundaki ağrıyı ve yangıyı izlemesine izin verecektir. Her şey yolunda giderse doğru bir tedavi planıyla ESR seviyen düşecektir!
5
Romatoid arterit tedavisine ilaçlarla ve fizyoterapiyle destek ol. Maalesef, romatoid arterit tamamen iyileştirilemez. Ama belirtileri kontrol altına almak ve hafifletmek mümkündür. Doktorun büyük ihtimalle sana hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD), ibuprofen gibi steroid içermeyen yangı önleyiciler (NSAİİ) ve steroidler verecektir.^{[18]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
- Fizyoterapi ya da iş terapisi eklemlerinin hareket etmesini ve esnek kalmasını sağlayacak egzersizler öğrenmene yardımcı olabilir. Aşırı ağrı durumunda bunlar sana günlük işlerini yapmak için (örneğin, bir bardak su doldurmak) alternatif yöntemler de öğretebilir.
6
NSAİİ’ler ve diğer ilaçlar sayesinde lupus ataklarını kontrol altına al. Her lupus vakası farklıdır, o yüzden izlenecek en iyi yola karar vermek için doktorunla hareket etmen gerekecektir. NSAİİ’ler ağrıyı ve ateşi, kortikosteroidler ise yangıyı kontrol altına alabilir. Belirtilerine bağlı olarak doktorun antimalaryal ilaçlar ve bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar da tavsiye edebilir.^{[19]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}
7
Kemik ve eklem enfeksiyonlarını antibiyotiklerle ve/veya ameliyatla tedavi et. Yükselmiş ESR seviyesi farklı birtakım enfeksiyonlara işaret edebilir ama kemiklerde ya da eklemlerde bulunan enfeksiyonları en doğru şekilde saptar. Bu enfeksiyonları tedavi etmek özellikle zordur, o yüzden doktorun sorunun türünü ve kaynağını belirlemek için başka testler yapmak isteyecektir. Ciddi durumlarda, enfekte olmuş dokuyu çıkarmak için ameliyat yapılması gerekebilir.^{[20]
X
Güvenliir Kaynak

PubMed Central

Kaynağa git}
8
Eğer kanser teşhisi konduysa onkoloğa sevk edilmeyi iste. Çok yüksek bir ESR değeri (100 mm/saatin üzeri) kötü huyluluğa, yani yakındaki dokuları istila edebilen ve kanseri yayabilen hücrelerin varlığına işaret edebilir.^{[21]
X
Güvenliir Kaynak

National Cancer Institute

Kaynağa git} Özellikle, yüksek ESR multipl miyelom’a, yani kemik iliği kanserine işaret edebilir.^{[22]
X
Kaynağı araştır} Diğer kan tahlilleri, taramalar ve idrar testi de bu teşhisi doğruladıysa bir onkolog sana özel bir tedavi planı oluşturmak için seninle hareket edecektir.^{[23]
X
Güvenliir Kaynak

Mayo Clinic

Kaynağa git}

Reklam

Yöntem 3

Yöntem 3 / 3:
ESR Seviyeni Ölçtürmek

1
Bir ESR testine ihtiyacın olduğunu düşünüyorsan doktora git. ESR testi en çok, vücudunda ağrı çekmene neden olan bir yangı olup olmadığını görmek için kullanılır. Açıklanamayan ateş, arterit, kas ağrısı ya da gözle görülür bir yangı varsa ESR testi doktoruna bu sorunların kaynağını ve şiddetini daha iyi anlamasına yardımcı olabilir.^{[24]
X
Güvenliir Kaynak

MedlinePlus

Kaynağa git}
- ESR testi, iştahsızlık, açıklanamayan kilo kaybı, baş ağrısı ya da omuz ve boyun ağrısı gibi açıklanamayan belirtileri teşhis etmekte de faydalı olabilir.^{[25]
  X
  Kaynağı araştır}
- ESR testi nadiren kendi başına yapılır. En azından doktorun bir C-reaktif protein (CRP) testi de isteyecektir.^{[26]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  Mayo Clinic
  
  Kaynağa git} Bu test de vücuttaki yangıya bakmak için kullanılır.^{[27]
  X
  Kaynağı araştır}
2
Kullandığın ilaçları doktorunla konuş. Doğal ESR seviyeni yükseltebilen ya da düşürebilen bazı reçetesiz ya da reçeteli ilaçlar vardır. Bu ilaçlardan herhangi birini kullanıyorsan doktorun test yaptırmadan bir hafta öncesine kadar kullanmayı bırakmanı isteyebilir. Doktoruna danışmadan ilaçlarını değiştirme.^{[28]
X
Kaynağı araştır}
- Dekstran, metildopa, oral kontraseptifler, penisillamin prokainamid, teofilin ve A vitamini, ESR seviyeni yükseltebilir.
- Aspirin, kortizon ve kinin ESR seviyeni düşürebilir.
3
Sağlık çalışanına kanın hangi kolundan alınmasını istediğini söyle. Kan genellikle dirsek içinden alınır. Kan alındıktan sonra çok fazla ağrı ya da şişme olmasa da kanın baskın olarak kullanmadığın kolundan alınmasını istemen iyi olur. Sağlık çalışanı en uygun damarları da bulmak isteyecektir.^{[29]
X
Kaynağı araştır}
- İyi bir damar seçmek kan alınmasının biraz daha hızlı ilerlemesini sağlar.
- Sağlık çalışanı iki kolda da iyi bir damar bulamazsa kanı almak için başka bir yer arayabilir.^{[30]
  X
  Kaynağı araştır}
- Kanı alan kişiye bu tür tahlillerle ilgili geçmiş deneyimlerinden de bahsetmen gerekir. Kan alınırken bayılma ya da baş dönmesi yaşıyorsan bayılman durumunda bir yerine bir şey olmasın diye bir yere uzanmanı sağlayabilir. Kan tahlilleriyle aran iyi değilse taksiyle gidip gel.
4
Kanın alınırken rahat kal. Sağlık çalışanı üst kolunun etrafına lastik bir bant bağlayacak ve kan alınacak yeri alkolle temizleyecek. Sonra, iğneyi damara sokarak kanını bir tüpe dolduracak. Kan alması bitince iğneyi çıkarıp lastik bandı çözecek. Son olarak, hemşire ya da doktor sana küçük bir gazlı bez verecek ve bunu kan alınan yere bastırmanı isteyecek.^{[31]
X
Güvenliir Kaynak

National Health Service (UK)

Kaynağa git}
- Gerginsen kanın alınırken koluna bakma.
- Birden fazla tüp doldurulması gerekebilir. Eğer öyle olursa paniğe kapılma.
- Basınç uygulamak ve sen oradan ayrıldıktan sonra kanamanın hızlıca durması için bir kompresyon bandajı kullanılması gerekebilir. Birkaç saat geçtikten sonra bu bandajı evde çıkarabilirsin.^{[32]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  National Heart, Lung, and Blood Institute
  
  Kaynağa git}
5
Biraz morarma ve kızarıklık olacağını bil. Çoğu durumda kanın alındığı yer sadece bir ya da iki günde iyileşir ama iyileşirken biraz kızarıklık hatta morluk oluşabilir. Bu normaldir.^{[33]
X
Kaynağı araştır} Nadir durumlarda test için kullanılan damar şişebilir.^{[34]
X
Kaynağı araştır} Bu ciddi bir şey değildir ama ağrı yapabilir. İlk gün üstüne buz koy, sonra ılık komprese geç. Islak bir el bezini mikrodalgada 30-60 saniye ısıtarak ılık bir kompres yap. Kan alınan yere günde birkaç kez her defasında 20 dakika uygula.
- El bezinin sıcaklığını elini yaklaştırıp yukarıda üzerinde tutarak test et. Çıkan buhar, elini bezin yukarısında tutamayacağın kadar sıcaksa 10-15 saniye bekle ve sıcaklığını tekrar kontrol et.
6
Ateşin çıkarsa doktorunla bağlantıya geç. Kan alınan yerdeki ağrı ve şişme kötüleşirse bir enfeksiyon oluşuyor olabilir. Bu çok nadir bir reaksiyondur.^{[35]
X
Kaynağı araştır} Ama, ateşin çıkarsa hemen doktorunla bağlantı kur.
- Ateşin 39℃ ya da daha yüksekse doktorun acil servise gitmeni önerebilir.^{[36]
  X
  Güvenliir Kaynak
  
  Mayo Clinic
  
  Kaynağa git}
Reklam

İpuçları

Kan tahlilinin olduğu gün bol su iç. Bu, damarlarının şişmesini ve kanının daha kolay alınmasını sağlar. Kolları bol bir gömlek de giymelisin.
Hamilelik ve regl ESR seviyesinin geçici olarak yükselmesine neden olabildiği için hamileysen ya da adet görüyorsan doktorunu bilgilendir.

Reklam